Zoek op trefwoord in al mijn blogartikelen

vrijdag 22 december 2017

Lightroom Exit Strategie


Met de nieuwe versie van Lightroom is er enorm veel discussie ontstaan over de vraag wat Adobe eigenlijk met Lightroom van Plan is. Eigenlijk betreft het tegenwoordig niet één product meer maar verschillende. Hier moet ik dan ook even aangeven dat het om ‘Lightroom Classic’, de nieuwste versie van het oude bekend Lightroom. Het product heeft dus een nieuwe naam gekregen. Om de verwarring nog wat groter te maken heeft Adobe de oude naam (Lightroom CC) aan een ander, nieuw product gegeven...

De naam ‘Classic’ zorgt bovendien voor veel speculatie over de toekomst van het product. Veel professionele en serieuze fotografen die er al jaren mee werken worden er wat onzeker van.

Omdat er al zo veel gespeculeerd wordt over het hoe en waarom van deze strategie van Adobe op internet ga ik dat hier niet nog eens dunnetjes over doen. Interessanter vond ik de vraag: “Stel dat ik van Lightroom af zou willen, kan dat dan?” Dit is namelijk de vraag die ik mezelf stelde. Niet dat ik meteen van Lightroom af wil want echte alternatieven zijn er naar mijn mening nog niet. Toch is het goed om er alvast over na te denken, misschien zijn er alvast bepaalde zaken aan te passen of kun je er specifiek rekening mee houden.
Sowieso is het goed om een Exit strategie te hebben voor belangrijke zaken (of dit nu de software is waar je mee werkt of iets anders).

Daar waar ik spreek over “Lightroom” bedoel ik telkens de Classic variant, niet de nieuwe light versie.

Zoals (hopelijk bekend) is Lightroom non-destructief, dat wil zeggen dat het oorspronkelijke fotobestand altijd ongemoeid wordt gelaten. Zaken die je in Lightroom doet komen in principe dus niet terecht in je bronbestanden. Je foto’s zitten ook niet ‘in’ Lightroom dus je kunt zondermeer van de ene dag op de andere dag ‘over’ naar een andere fotobeheerapplicatie.

Echter zitten er wat addertjes onder het gras en dat heeft onder andere te maken met het non-destructieve van Lightroom. Al het werk dat je in Lightroom hebt gedaan aan je foto’s, of dit nu bewerkingen zijn of organisatie, zitten in de database van Lightroom, de zogenaamde catalogus.

BEWERKINGEN
De lastigste is waarschijnlijk wel de bewerkingen. Die staan als instructies in de database van Lightroom. Wanneer jij een foto binnen Lightroom aanklikt dan worden die instructies toegepast voordat ze op het beeld worden getoond. Jij ziet dus de bewerkte foto, een zwart-wit omzetting bijvoorbeeld. Zou je het bijbehorende fotobestand in Windows verkenner of Apple Finder opzoeken dan zie je dat het nog altijd een kleurenfoto betreft zonder enige aanpassingen:



Kortom, wanneer je al deze bewerkingen wilt behouden dan moet je dit expliciet regelen.
Uiteraard zijn daar meerdere methoden voor…

Optie1: Opslaan in bestand
Allereerst kun je in Lightroom ervoor kiezen om je bewerkingen tóch in je bestand op te slaan: Vanuit het Lightroom Menu ‘Metagegevens’ Kiezen voor ‘Metagegevens opslaan in bestand’. Hou er rekening mee dat dit behoorlijk wat tijd kan kosten wanneer je dit doet voor al je bestanden, tot wel meer dan een dag (bij 100.000 foto’s).
De zaken die dan in het bestand worden opgeslagen betreffen dus (ook) de eerdergenoemde instructies (zoals het zwart/wit tonen van dit bestand). De tekst ‘Metagegevens opslaan in het bestand’ kan je op het verkeerde been zetten. Slechts in een beperkt aantal gevallen worden de gegevens ook daadwerkelijk in het bestand opgeslagen, dit is het geval bij o.a. JPG en DNG bestanden. Deze bestandsformaten hebben een zogenaamde XMP ruimte waarin de informatie wordt opgeslagen. RAW bestanden als NEF, RAF, CR2 etc hebben dit niet. In die gevallen maakt Lightroom een apart bestand met dezelfde naam als de foto maar met bestandsformaat XMP. Dit noemen we een sidecar bestand en die komt in dezelfde map als waar het fotobestand in staat. Een XMP bestand kun je trouwens inkijken met bijvoorbeeld kladblok:

Echter, of de gegevens nu in de XMP ruimte binnen een fotobestand worden opgeslagen of separaat naast het fotobestand als .XMP, voor het resultaat maakt dit geen verschil. Helaas is XMP maar beperkt bruikbaar om je gegevens over te brengen naar een andere applicatie. Wanneer je binnen hetzelfde Adobe domein blijft dan is er niet zo veel aan de hand. Wanneer ik de Zwart Wit foto wil openen in bijvoorbeeld Photoshop of Bridge dan zie ik hem inderdaad keurig in Zwart Wit. Wanneer ik hem echter open met de meeste ander programma dan zie ik hem in kleur, zonder aanpassingen dus. Dit komt omdat de XMP informatie niet volledig uitwisselbaar is maar deels merk-specifiek.

Het mooiste zou het zijn wanneer alle XMP informatie uitwisselbaar zou zijn tussen de verschillende programma’s. Dat bewerkingen gemaakt in het ene programma herkent worden door een ander programma. Dit is echter op dit moment niet het geval en het is zeer de vraag of dit ooit gaat gebeuren. Daarmee valt XMP dus af om je bewerkingen te migreren naar een andere toepassing.

Optie 2: Exporteren
Uiteraard kun je het bestand (inclusief alle bewerkingen) ook exporteren vanuit Lightroom. Dit doe je waarschijnlijk al regelmatig wanneer je een foto ergens voor wilt gebruiken; mail, website, sociale media, fotoboek o.i.d. Je exporteert dan over het algemeen een JPG. Dat formaat is voor ons doel echter niet goed genoeg, beter is om TIF te gebruiken. De bewerkingen die in Lightroom als instructies opgeslagen zijn worden bij een dergelijke export daadwerkelijk toegepast op en “ingebakken” in het uiteindelijke resultaat. De zwart wit foto uit het voorbeeld wordt nu dus wel door andere applicaties herkend. ALLE foto’s die je ooit hebt bewerkt hebt in Lightroom (en waarvan je de bewerkingen ook daadwerkelijk wilt behouden) zul je dan moeten exporteren in een hoge kwaliteit bestandsformaat. Dit heeft belangrijke nadelen:
  • Het is veel werk (alle foto’s selecteren die in aanmerking komen). Wil je alle bewerkte foto’s vinden dan gaat dat gemakkelijk met bijvoorbeeld een slimme verzameling:



  • Je hebt veel extra opslagruimte nodig (een hoge kwaliteit TIF is net zo groot of groter dan het oorspronkelijke RAW bestand). Sommige foto’s zul je meerdere keren moeten exporteren, Virtuele kopieën bijvoorbeeld. De opslagruimte neemt navenant toe.
  • Toename van beheer (je hebt nu meerdere exemplaren van dezelfde foto die je van elkaar wilt kunnen onderscheiden)
  • Je bent je ontwikkelhistorie kwijt (dat wil zeggen, de stappen die tot het huidige eindresultaat hebben geleid).

Hoewel exporteren dus belangrijke nadelen kent is het op dit moment de enige manier die ik ken om je bewerkingen van het ene programma mee te nemen naar het andere.

METADATA
Onder ‘Metadata’ versta ik zaken als Titel, Bijschrift, Trefwoorden, Locatie-informatie, Persoonsgegevens maar er zijn nog veel meer. Namen van personen die Lightroom herkend heeft worden opgeslagen als ‘normale’ trefwoorden.

Veel metadata komt wel mee wanneer je die opslaat in het bestand (zie het deel over ‘bewerkingen’) naar de XMP ruimte in het fotobestand of als separaat XMP bestand naast het fotobestand.

Er zijn echter ook metadata velden die NIET vanuit Lightroom mee komen en dat zijn bijvoorbeeld de hiërarchie bij hiërarchische trefwoorden, synoniemen bij trefwoorden, verzamelingen, slimme verzamelingen en de gepubliceerde services. Het opnieuw reconstrueren van deze zaken in een ander fotobeheerprogramma brengt vooral veel handwerk met zich mee.

Wanneer je een specifiek metadata veld vaak gebruikt dan is het goed om te testen of deze door andere programma’s herkend wordt (denk er wel aan dat je de metadata eerst opslaat in het bestand). Wanneer dit niet het geval is dan is het nog de moeite waard om te kijken naar Johan Beardswordt Lightroom Plugin “Search and Replace”: http://lightroomsolutions.com/plug-ins/search-and-replace/ Een van de dingen die je daarmee kunt doen is het bulksgewijs kopiëren van gegevens van het ene metadata veld naar het andere, een die wel herkend wordt door je favoriete nieuwe programma. Het trefwoorden veld wordt vaak ‘misbruikt’ om allerhande gegevens over te brengen omdat dit veld het meest compatibel is met de verschillende programma’s.

Bij het reconstrueren van je hiërarchische trefwoorden is het handig om te weten dat je de trefwoorden vanuit Lightroom kunt exporteren. De hiërarchie is daarin aanwezig en hoewel die door andere applicaties niet begrepen wordt kun je dat zelf wel. Open het bestand daarvoor in Kladblok.
Sterwaarderingen zijn redelijk compatible tussen verschillende applicaties maar het is vrij eenvoudig om ze te ‘synchroniseren’ met een ander veld zoals trefwoorden. Al mijn 5 sterren foto’s krijgen het trefwoord: RM:5STAR, de 4 sterren foto’s: RM:4STAR, etc.

ORGANISATIE
In Lightroom organiseer je je foto’s bij voorkeur niet met behulp van folders maar met verzamelingen. Daar waar de folders ‘echt’ zijn en ook herkend worden door andere applicaties, zijn verzamelingen dat niet, ze zijn zogezegd ‘virtueel’. Wanneer je niet weet wat verzamelingen (en slimme verzamelingen) zijn dan heb je ze waarschijnlijk ook niet. En dan hoef je er ook geen specifieke maatregelen voor te treffen.

Voor degenen die wel verzamelingen gebruiken (en afgeleiden daarvan: slimme verzamelingen en verzamelingensets) geldt hetzelfde als bewerkingen en metadata, ze bestaan alleen binnen Lightroom…

Wil je iets met de opgebouwde organisatie met (slimme)verzamelingen en sets dan zul je daar actief iets voor moeten ondernemen. Wat je bijvoorbeeld zou kunnen doen is om een ‘helper’trefwoord te maken voor iedere afzonderlijke verzameling en deze te plaatsen in alle foto’s die bij die verzameling horen. Voor mijn workflow gebruik ik al helpertrefwoorden en die beginnen allemaal met het @ teken. Ter onderscheid zou ik een ander leesteken kunnen gebruiken, bijvoorbeeld het dollarteken. Ik zou 1 zo’n teken kunnen gebruiken voor het hoogste niveau, 2 voor het tweede niveau etc. Op het hoogste niveau heb ik 4 verzamelingensets:



Binnen de set ‘Werk in Opdracht’ staan sets met opdrachtgevers en daaronder sets met opdrachten. Daarbinnen heb ik verzamelingen en slimme verzamelingen waar in de foto’s daadwerkelijk zijn ondergebracht. 
Voor de foto’s die staan onder: Werk in Opdracht | OpdrachtgeverA | OpdrachtA | OnderwerpA zou ik bijvoorbeeld het volgende helpertrefwoord kunnen opnemen: $WerkInOpdracht$$OpdrachtgeverA$$$OpdrachtA$$$$OnderwerpA

Dit trefwoord kun je later weer vrij gemakkelijk (dankzij het vreemde teken dat je specifiek hiervoor gebruik) terugvinden in een andere applicatie en daarmee de structuur opnieuw opbouwen. Dit heb ik eenmaal gedaan, een aantal jaren geleden toen ik overgegaan ben van MediaPro (Phase One) naar Lightroom. Toen had ik nog aanmerkelijk minder verzamelingen (in Medio Pro heten die overigens collection sets) en toen was het al verschrikkelijk veel werk. Ik zou nu toch op zoek gaan naar iemand die een script zou kunnen maken (wellicht bestaat het al) die iets dergelijks als wat ik hier beschreven heb, geautomatiseerd kan doen.

Slimme verzamelingen zijn gemakkelijker te reconstrueren in een nieuwe omgeving. Slimme verzamelingen zijn eigenlijk voorgedefinieerde zoekopdrachten die kijkt naar bepaalde eigenschappen van bestanden. Bijvoorbeeld alle foto’s die nog niet van een sterwaardering zijn voorzien. Wanneer de nieuwe fotobeheerapplicatie een soortgelijke functie heeft dan kun je die aan de hand van dezelfde criteria aanmaken. Vanuit Lightroom kun je de slimme verzamelingen overigens wel exporteren (rechtsklikken en dan ‘instellingen slimme verzameling exporteren’), je krijgt dan een bestand met de extensie .lrsmcol die ook weer in Kladblok geopend kan worden:


Vooral voor erg complexe en/of samengestelde slimme verzamelingen is dit handig. Ik heb vooral veel eenvoudige slimme verzamelingen waarvan alleen al de naam duidelijk maakt wat het doet. In die gevallen kun je veel sneller een schermafbeelding maken van die slimme verzamelingen in Lightroom. Dat kost aanmerkelijk minder tijd.

DNG Preview
Bewerkingen in Lightroom kunnen als instructies in het DNG bestand worden opgenomen. Die kunnen echter niet worden ‘gelezen’ door andere programma’s waardoor dit nog niet gebruikt kan worden om te migreren (zie ook het vervolg op deze blog van april 2019).

Er is echter een optie die kan helpen bij het reconstrueren van alle edits die je hebt toegepast. Echte ondersteuning is dit natuurlijk niet, het biedt alleen een beetje verlichting in het geval je toch echt al over wilt naar iets anders. Ik heb het over de optie ‘Update DNG Preview & Metadata’ in Lightroom:


In dit voorbeeld heb ik een crop gemaakt van de originele foto en die vervolgens omgezet naar zwart wit.

Wanneer ik de betreffende DNG open in een browser (zoals hier in de Windows Verkenner) dan toont die in de meeste gevallen 'correct':
Met andere woorden, je weet wat je oorspronkelijke bedoeling met deze foto was. Open je de foto in een fotobewerker dan zal hij de onderliggende RAW data ophalen en tonen (renderen) en je ziet dan de niet-gecropte, kleurenversie: Echter ontkom je er (anno 2018) nog niet aan om de foto in je nieuwe favoriete programma opnieuw te bewerken totdat hij er weer net zo uitziet als bedoeld. 

TENSLOTTE

Waarschijnlijk zijn er nog meer aspecten waarmee je te maken krijgt wanneer je echt afscheid wilt nemen van Lightroom maar in mijn geval is dat (nog) niet het geval. 

Als Adobe al afscheid gaat nemen van Classic dan is dat zeker niet binnen enkele jaren. Dat geeft voldoende tijd om bepaalde zaken anders aan te gaan pakken. Ik heb mij voorgenomen om wel alvast minder met 'domme' verzamelingen te gaan werken en meer met slimme verzamelingen die gebaseerd zijn op trefwoorden. Dat dwingt me om voldoende onderscheid aan te brengen op het niveau van trefwoorden om later bij elkaar horende foto’s terug te kunnen vinden. 
Wanneer ik daar een goed werkbare modus in heb gevonden zal ik al mijn bestaande verzamelingen om gaan zetten naar slimme verzamelingen. 

Addendum mei 2019: een vervolg op dit artikel:
Lightroom Exit Strategie - De ON1 migration tool aan de tand gevoeld


vrijdag 24 november 2017

Hoe kun je Lightroom Slimme verzamelingen toch synchroniseren met Lightroom Mobile ?


Lightroom 'Slimme verzamelingen' zijn heel erg handig maar een nadeel is dat ze niet kunnen synchroniseren met 'de Cloud' (LR web / LR mobile). Alleen normale verzamelingen (door sommigen ook wel ‘domme verzamelingen’ genoemd) kunnen dat. Die moeten echter wel eerst gevuld worden en dat is een handmatige exercitie.

Er zijn echter mogelijkheden om zo’n gesynchroniseerde domme verzameling toch slim te vullen:

Maak eerst een normale verzameling aan, bijvoorbeeld ‘Portfolio’ en vink het vakje ervoor aan als teken dat deze verzameling gesynchroniseerd moet worden met Lightroom mobile / Lightroom web. Je kunt aan het tekentje links van de verzameling zien dat deze gesynchroniseerd is met het web.

Creëer nu een slimme verzameling met de juiste criteria PLUS een extra criterium: Verzameling naam > bevat niet > ‘portfolio’. 



Mijn ‘portfoliowaardige’ foto’s geef ik allemaal het trefwoord ‘portfolio’ mee, daarom kan de slimme verzameling die vinden met het eerste argument.
Het tweede argument kijkt of de betreffende foto's in de verzameling 'Portfolio' staan. Wanneer dat niet het geval is wordt de foto getoond. Staat de foto al wel in de verzameling 'Portfolio' dan zie ik hem niet:

In het voorbeeld zie je dat de slimme verzameling 110 foto's toont die wel het trefwoord 'portfolio' hebben maar die nog niet gepubliceerd worden via de verzameling 'portfolio'. Nu kun je eenvoudigweg alle 110 foto's selecteren en naar de verzameling 'Portfolio slepen':

Je ziet dat de foto's meteen niet meer voldoen aan de criteria van de slimme verzameling 'NogNietGepubliceerd', de teller staat daar dan ook op 0, Deze slimme verzameling toont geen foto's meer. 

Nu is het alleen zaak om af en toe even te controleren of de slimme verzameling nog steeds leeg is. Indien dat niet het geval is (omdat er 'portfoliowaardige' foto's bij zijn gekomen) dan kun je de betreffende foto's heel snel en gemakkelijk naar de verzameling 'Portfolio' slepen om ze ook te publiceren op het web. 

Voor het overzicht helpt het wanneer je zowel de gepubliceerde verzameling als de slimme verzameling even in een verzamelingenset zet (zoals in het voorbeeld).

Addendum feb 2018: 

Jeffrey Friedl heeft een maand na deze post een plugin voor Lightroom gepubliceerd die de handmatige handelingen zoals hierboven beschreven kan vervangen: Smart Collection Sync

woensdag 4 oktober 2017

Kun je de performance van Lightroom verbeteren door de ontwikkelhistorie te wissen?


Er zijn veel sites waarop tips zijn te vinden voor het verbeteren van de prestaties van LR (zoals deze tweaks van de Lightroomqueen). 

Een tip die heel vaak genoemd wordt is het verwijderen van de ontwikkelhistorie en daar ben ik ditmaal eens wat dieper ingedoken. Het is namelijk zo dat ik weliswaar graag een beter presterende Lightroom zou willen hebben maar dat ik ook niet graag iets weg gooi...

Allereerst dus maar eens kijken wat nu precies de impact is. Daarvoor maak ik eerst een back-up van m’n catalogus. Als het resultaat me niet aanstaat kan ik altijd weer terug...

Wat is het idee achter de tip?
Nu, wanneer je veel bewerkingen (vooral lokale) hebt toegepast op een foto dan heeft dit effect op de performance van Lightroom en de catalogus kan er flink van groeien. In het Historiepaneel (zichtbaar wanneer je in de ontwikkelmodus zit aan de linkerkant van het scherm) kun je zien of er veel bewerkingen zijn toegepast op een foto zoals hier:

Deze historie kun je dus verwijderen en wel op twee niveaus; individuele foto’s of meerdere. 
Belangrijk hierbij is om te weten dat je dan NIET het eindresultaat ongedaan maakt! Je kunt alleen niet meer zien hoe ver je bepaalde schuifjes hebt verplaatst en in welke volgorde je dat hebt gedaan (de stappen die je gedaan hebt zeg maar). Soms is dit handige informatie, bijvoorbeeld om van iemand anders iets te leren maar meestal zul je de informatie niet meer nodig hebben.

Hoe nu concreet?
Mijn catalogus bestaat uit bijna 92.000 foto’s:


Nu heeft het aantal foto’s op zich geen invloed op de performance van Lightroom. Echter wordt de database wel groter naarmate er meer foto’s in beheerd worden en de bewerkingen die daarbij horen.

M’n Lightroom database (het Lrcat bestand) is 2,3 Gb groot:

Naarmate de database groter is duurt het langer om af te sluiten (althans, als je Lightroom zo hebt ingesteld dat hij een back-up maak bij het afsluiten). In feite optimaliseert Lightroom dan eerst het bestand en comprimeert hem daarna. Dit duurde in mijn situatie zo’n 1,5 minuut en dat ‘voelt’ altijd vrij lang.

Na het weer opstarten van Lightroom selecteer ik een foto met historie. Vanuit het Ontwikkel scherm > menu ‘Ontwikkelen’ > kiezen voor ‘Historie wissen’ (Engels: Develop mode > Develop menu > Clear History)

Wanneer je één foto hebt geselecteerd op het moment dat je bovenstaande commando geeft dan zie je waarschijnlijk niets gebeuren. Als je oplet zie je de historie aan de linkerkant verdwijnen. Van:

 Naar:

Ik wil echter niet van een enkele foto de ontwikkelhistorie verwijderen maar dat doen voor m’n hele catalogus tegelijk. Daarvoor ga ik eerst in de bibliotheekmodus en selecteer ik alle foto’s (Ctrl +A op windows en CMD + A op mac).

Wanneer alle foto’s geselecteerd zijn ga ik naar de ontwikkelmodule en geef ik nogmaals het commando ‘Ontwikkelen’ > ‘Historie wissen’ . Ditmaal volgt er wel een dialoogscherm:

Hier is ‘geselecteerde foto’s’ dan de juiste keuze

Resultaten:

Voordat de historie werd verwijderd zijn alle ontwikkelstappen nog te zien (links onder Historie).

Nadat de ontwikkelhistorie is verwijderd blijft het resultaat van de ontwikkeling gewoon behouden (zie de schuifjes in het ontwikkelscherm rechts):

Je kunt de individuele ontwikkelstappen dus gewoon blijven zien nadat je de ontwikkelhistorie hebt verwijderd. Je kunt er zelfs gewoon op 'voortborduren'.

De optie die daarnaast nog bestaat heet ‘Opnieuw instellen’ maar daarmee ga je terug naar het oorspronkelijke nulpunt van alle schuifjes. In dat geval moet je dus echt helemaal van vooraf aan beginnen met ontwikkelen van de betreffende foto. Wees voorzichtig dat je deze optie niet per ongeluk aanklikt wanneer je alle foto’s geselecteerd heb…

Conclusie:
Mijn Master catalogus met 92.000 foto’s ging van 2,3 Gb naar 1,7 Gb.

Het afsluiten (inclusief het optimaliseren van de catalogus en het maken van een back-up) ging van 1,5 naar 1 minuut.
Voor beide componenten had ik op meer 'winst' gehoopt.

Is de performance nu ook beter geworden? Met name bij het ontwikkelen met lokale aanpassingen reageert LR steeds trager naarmate je langer aan het werk bent. Wanneer je een aantal foto’s hebt aangepast kun je het programma beter eens opnieuw opstarten zodat het allemaal weer een beetje ‘snappy’ aanvoelt. 

Nu, na het verwijderen van de ontwikkelhistorie van de hele catalogus is dit (bij mij) helaas niet merkbaar beter geworden. Uiteraard ben ik benieuwd naar de ervaringen van anderen, laat het me vooral weten!

vrijdag 1 september 2017

Zijn mijn argumenten voor het DNG-formaat ‘FUD’?

Kortgeleden kreeg ik van een collega fotograaf het verwijt dat ik aan FUD doe bij de discussie over het gebruik van het DNG formaat (VolgensWikipedia is FUD een afkorting voor Fear, Uncertainty, and Doubt. In het Nederlands: 'Angst, Onzekerheid en Twijfel').

Een belangrijk onderdeel in mijn Foto workflow is het DNG formaat en daarover schreef ik verschillende malen op deze blog. Het verwijt dat ik kreeg was dat ik (o.a) niet-steekhoudende argumenten zou gebruiken (en die daarom FUD zouden zijn).
Op zich had mijn gesprekspartner gelijk dat bepaalde argumenten beter zijn dan andere maar ik bedrijf geen politiek en ik heb ook geen belangen in Adobe. Mijn voorkeur voor DNG is puur gedreven vanuit de overtuiging dat er meer voordelen dan nadelen aan zitten en dat is een optelsom van veel verschillende zaken.

Mijn belangrijkste argument is dat DNG mijn volledige workflow een stuk eenvoudiger maakt. Dat werkt niet alleen sneller maar het elimineren van handmatige tussenstappen geeft ook veel minder kans op fouten en daarmee het risico op verlies of beschadiging van je foto’s. Dit argument werd overigens valide bevonden door mijn gesprekspartner maar de volgende twee argumenten werden als FUD beschouwd:

Het validatiemechanisme
Met de DNG validatie optie in Lightroom kun je periodiek checken of al je bestanden nog goed zijn (mits dat DNG bestanden zijn). Mocht er ergens een bit zijn ‘omgevallen’ dan toont Lightroom je het betreffende bestand. Je kunt dan een back-up terugzetten van het betreffende bestand en aanvullend onderzoek doen naar waarom de corruptie heeft plaatsgevonden (is je harde schijf aan het overlijden bijvoorbeeld?).
Het argument waarom dit FUD zou zijn was dat validatie op zich je bestanden niet tegen data-corruptie beschermt. Daarom zou het geen extra beveiliging zijn, corrupte bestanden zouden bovendien geen andere bestanden besmetten.

Nu, met beide stellingen ben ik het oneens. Data corruptie ontdek je niet zo snel, vooral niet wanneer je duizenden foto’s hebt. Het is onmogelijk om die periodiek allemaal even te openen om te zien of ze nog goed zijn. Een geautomatiseerde optie zoals Lightroom die biedt geeft je in een paar minuten zekerheid dat alle foto’s nog onbeschadigd op je computer staan. Ik heb er een gewoonte van gemaakt om deze check uit te voeren voor iedere back-up. Hiermee voorkom ik dat beschadigde bestanden (wat formeel gezien gewijzigde bestanden zijn en daarmee in aanmerking komen om geback-upt te worden) naar de back-up gaan. In het geval je voor je back-up gebruik maakt van een eenvoudig synchronisatieprogramma overschrijft dan het foute bestand het goede bestand en zou je dus kunnen zeggen dat je een besmetting hebt. Dat is dan meteen het antwoord op het tweede tegenargument. Weliswaar maken ‘echte’ back-up programma’s gebruik van versiebeheer en loopt het niet zo’n vaart met deze ‘besmetting’ maar het is wel zo dat over het algemeen niet oneindig veel versies worden bewaard. Op een gegeven moment vervalt je goede bestand dan en hou je alleen een corrupte versie over in je back-up.

Vandaar dus dat het DNG validatiemechanisme een zeer belangrijke schakel is in mijn workflow. Alleen vanwege het bestaan van dit mechanisme durf ik te vertrouwen op een volledige magnetische back-up. Voorheen maakte ik zo snel mogelijk nadat de foto’s waren overgezet naar de computer (en goed waren bevonden) een kopie naar DVD (en later BlueRay) disks. Dit zijn WORM media (Write Once, Read Many), wanneer een foto op je computer op een bepaald moment corrupt raakt, dan beïnvloed dat zo’n kopie nooit. Helaas hebben deze optische schijven hun eigen nadelen en bovendien was het erg arbeidsintensief. Daarom was ik erg blij dat DNG validatie kwam!

M’n gesprekspartner vond dat wanneer je er na 5 jaar achter komt dat een foto corrupt is dat dit niet zo erg is omdat je hem dan alsnog terug kunt zetten vanaf een back-up. Zoals hierboven uiteengezet gaat dit alleen op bij oneindig versiebeheer. In de praktijk is dit nooit het geval en ben je de foto kwijt.

Het tweede argument dat als FUD werd beschouwd was de ondersteuning voor bestandsformaten. Camerafabrikanten hanteren allemaal hun eigen (legacy) formaten en mijn argument was dat je daar op een bepaald moment last van kunt krijgen omdat het betreffende formaat bijvoorbeeld niet meer ondersteund wordt. Hij bracht daartegen in dat je op dat moment de betreffende bestanden altijd nog om kunt zetten naar DNG. Feitelijk is dat juist natuurlijk maar ook hier moet je dan wel tijdig ‘ontdekken’ dat je met niet-ondersteunde bestandsformaten zit. In het geval van (semi)professionele fotografen is dit risico beperkt omdat die precies weten hoe het zit. Anders is het echter met derden die deze bestanden in handen krijgen (bijvoorbeeld na overlijden van een fotograaf). Een oproep van iemand in een forum maakte me hier attent op. Hij had foto’s van een Kodak DC40 toestel uit 1996 die hij niet kon openen in de gangbare softwarepakketten. Mijn opponent gaat ervan uit dat, wanneer je wilt dat je erven foto’s krijgen, je ze geen ‘negatieven’ moet geven maar JPG of TIF-bestanden. Daar kan ik deels in mee gaan was het niet dat ikzelfk wel erg blij was met de (fysieke) dia’s en negatieven die m’n (groot)ouders hebben nagelaten (naast hun fotoboeken uiteraard). Ik kan daar tegenwoordig veel meer mee dan zij destijds. Vermoedelijk zal dat met mijn digitale negatieven (DNG’s) niet anders zijn straks. Ik wil het m’n nageslacht zo gemakkelijk mogelijk maken door ze één open gedocumenteerd formaat te geven. 

Jullie mogen het zeggen, is dit FUD?

woensdag 2 augustus 2017

Boekreview ‘Digitizing your photos with your camera and lightroom’ van Peter Krogh



Peter Krogh is bij veel fotografen bekend geworden om zijn DAM boeken, ook ik was erg enthousiast over veel zijn titels (DAM book for photographers 1 en 2, Organizing your photo’s with Lightroom 5 en Multi-catalog workflow with Lightroom 5).

Vooral van het eerste DAM book heb ik enorm veel geleerd en ik heb het boek dan ook helemaal stukgelezen:



Mijn inmiddels ‘losbladige’ eerste DAM book

Nu heeft Peter heel recent dus een boek uitgebracht over het digitaliseren van foto’s met behulp van je camera en Lightroom. Nu heb ikzelf al mijn negatieven en dia’s een poos geleden al gescand (zie ook eerdere artikelen als deze en deze) maar ik was toch nieuwsgierig naar zijn ervaringen en tips. Ik heb hem dan ook gevraagd om een exemplaar voor een review en deze een paar weken geleden ontvangen.

Het boek is ‘multimediaal’ in de zin van dat het om een elektronisch boek gaat. In de download (een Zip bestand) zitten een 26 Mb PDF bestand en 13 folders (voor ieder hoofdstuk 1) met bijna 2 Gb aan videobestanden. Vanuit het PDF boek (246 pagina’s) worden de video’s gestart (9 uur).

Naast de PDF download is er ook een DVD versie beschikbaar en komt er binnenkort een EPUB versie uit.

Op mijn Mac werden de video’s in eerste instantie niet gestart door er in de PDF op te klikken vanuit Preview of Foxit PDF maar omdat ze duidelijk genummerd zijn was het eenvoudig om ze vanuit de Mac Finder aan te klikken. Op m’n Windows computer konden de video’s overigens wel gewoon vanuit de PDF worden gestart. Met Adobe Acrobat Reader zou het ook op de Mac goed moeten werken.



Het boek is niet alleen bedoeld voor mensen die hun familiearchief willen scannen maar ook voor organisaties met een collectie analoog materiaal en die nog niet weten hoe ze dit willen digitaliseren. Voor iedereen die verantwoordelijk is voor een collectie afbeeldingen zeg maar. Met het boek in de hand kunnen naar mijn mening ook niet-professionele fotografen uit de voeten.

Zoals de titel van het boek al aangeeft beschrijft Peter alleen scenario’s met een centrale rol voor de fotocamera. Dus hoewel digitaliseren ook mogelijk is met bijvoorbeeld scanners is dat niet de invalshoek van het boek. Veel van de besproken zaken uit het boek kun je echter prima gebruiken wanneer je met scanners aan de slag mocht gaan.

De reden om het alleen over camera scans te hebben is dat dit eigenlijk de nieuwe standaard is geworden bij organisaties die grote collecties beheren. Bovendien zijn er al boeken over het digitaliseren met scanners zoals “Scanning negatives and slides” van Sascha Steinhoff.

H1 Overzicht van het hele proces

Zaken waar je in eerste instantie niet bij stil staat en waar het boek je toch attent op maakt hebben bijvoorbeeld te maken met rechten die op foto’s kunnen zitten wanneer je een familiearchief gaat scannen. Foto’s uit trouwreportages bijvoorbeeld die door een professionele fotograaf zijn gemaakt mag je niet zomaar reproduceren en distribueren. Het boek beschrijft veel zaken rondom copyright e.d. maar belangrijk om te weten is dat de Europese situatie op onderdelen anders kan zijn. Het boek zet je waarschijnlijk wel op het goede spoor maar het is goed om zelf even nader onderzoek te doen. Bedrijven zullen een jurist in huis hebben die weet hoe het in Nederland zit. In deze vrij toegankelijke addendum van het boek is aanvullende informatie beschikbaar: https://thedambook.com/dyp/copyright/

H2 Hardware mogelijkheden

Vanuit het perspectief van zowel de ‘thuis-scanner’ als de professional die bijvoorbeeld werkzaam is voor een museum worden diverse componenten en opstellingen doorgenomen, Camera’s, Lenzen, Copystands, Verlichting, accessoires, etc. Daarnaast worden diverse technieken besproken zoals gepolariseerd licht om reflecties tegen te gaan.

Voor wat betreft de camera’s worden niet zozeer bepaalde modellen besproken maar wel welke eisen je eraan moet stellen in de zin van resolutie, lenzen e.d. Een van de (vele) praktische tips uit het boek is om vooral voor een model te gaan dat kan ‘tetheren’ met Lightroom. Je sluit de camera dan aan op de computer (laptop) en bedient de camera dan vanaf daar. De foto’s (scan) komen dan rechtstreeks in Lightroom binnen waar je ze direct in groot formaat kunt beoordelen en verwerken. Met tethering kun je een aanmerkelijk efficiëntere worfklow inrichten dan zonder.

H3 Voorbereiding van de te scannen collectie

Omdat iedere collectie weer anders is voor wat betreft soort media, betrokkenen, prioriteiten en doel verschilt ook de aanpak waarmee je het gaat digitaliseren. Dat vraagt telkens om een andere voorbereiding. Dit hoofdstuk geeft daarvoor een hoop referentiemateriaal waarvan je gebruik kunt maken om je het beste voor te bereiden op je eigen project.

De onderdelen die uitgebreid worden toegelicht zijn: Verzamelen van het materiaal, het beter bewaren van het materiaal (na het scannen) dan zoals je het hebt aangetroffen, onderverdelen op soort, Identificeer afbeeldingen met een grote (historische of emotionele) waarde, prioriteer (wil je iets gebruiken voor en aankomende gebeurtenis?), documenteer wat je doet en bewaar iets voor later (tagging, namen toevoegen e.d. kan efficiënter wanneer het materiaal eenmaal digitaal is).

Breng een relatie aan met waar het oorspronkelijke materiaal zich bevindt, groepeer ze logisch (m.b.v. codes) en zorg voor een consistente naamgeving waarin die code gebruikt wordt.

Een goede tip vond ik om na de triage allereerst een ‘pilot’ uit te voeren op een afgebakende set originelen. Dit om al je aannames tijdens de voorbereidingen te toetsen. Je hebt dan gelegenheid om zaken aan te passen voordat je ‘echt’ aan de slag gaat.

Wat verder interessant is dat Peter verwijst naar de FADGI guidelines voor mensen die nog een stapje verder (technischer) willen gaan:



In een aantal gevallen is het boek een gebruikersvriendelijker versie van deze guidelines maar er zijn ook (belangrijke) verschillen. Wanneer je verantwoordelijk bent voor het digitaliseren van cultureel erfgoed dan is het zeker goed om je met de guidelines verder te verdiepen. Het kan (zonder kosten) worden gedownload op http://www.digitizationguidelines.gov/guidelines/digitize-technical.html

H4 Overzicht van het digitale domein (opslag, bestandsformaten e.d.)

Dit hoofdstuk beschrijft het hele digitale domein als opslag, back-up, cloud, bestandsformaten en de rol van Lighroom daarin. Een heel zinvol advies aan mensen die niet eerder met Lightroom gewerkt hadden is om het hoofdstuk 2 keer te lezen, namelijk nogmaals na hoofdstuk 5.

Bij het deel over back-ups en clouddiensten vond ik het wel vreemd dat bij de opsomming Crashplan ontbrak. Dit is namelijk een hele betaalbare dienst met een goede reputatie die door veel fotografen wordt gebruikt.

H5 De rol van Lightroom in het proces

Lightroom wordt door Peter Krogh ingezet als centrale commandopost voor het hele digitaliseringsproces, van het gecontroleerd binnenhalen van scans, kwaliteitscontrole van de reproductie, herstellen van onvolkomenheden, toevoegen van algemene en specifieke metadata, gezichtsherkenning, maken van afdrukken, boeken en presentaties tot de integratie met online services.

De instructievideo’s waarin hij laat zien hoe je scans van zwart-wit- en kleurennegatieven omzet naar ‘ normale’ positieve beelden zijn erg informatief. Er zijn zelfs gratis presets (voorinstellingen) te downloaden waarmee je nog sneller tot resultaten komt.

Voor kleurennegatieven is het beter om je eigen presets te maken en ook daarvan wordt stap voor stap uitgelegd hoe je dat voor je eigen verschillende type negatieffilms doet.

H6 Kwaliteit beoordelen en behouden

Het digitaliseren van foto’s met behulp van je camera heeft voordelen met betrekking tot snelheid, kosten en kwaliteit ten opzichte van de meeste andere methodes. De eerste twee spreken voor zich maar voor de derde, kwaliteit, is wel extra aandacht nodig. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op standaarden, hoe je je apparatuur (camera, lens, monitor) ijkt en hoe je omgaat met stof. Hoe je je camera goed positioneert t.o.v. het te digitaliseren materiaal, de belichting evenredig is, je reflecties minimaliseert en om kunt gaan met kleurcorrecties. Alles aan de hand van heldere praktijkvoorbeelden.

H7 Foto’s en documenten digitaliseren

Technisch gezien is dit de eenvoudigste categorie documenten om te digitaliseren en Peters advies is dan ook om hiermee te beginnen. De handigheden die je hier leert kun je goed gebruiken bij de technisch meer uitdagende doorzichten als dia’s en negatieven.

Het hoofdstuk start met een checklist die alle besproken facetten in het boek nog eens samenvat zodat je niets vergeet.

Hoewel het voor de meeste Lightroomgebruikers vrij standaard tools zijn die Peter gebruikt is het toch leerzaam om hem in de video’s aan het werk te zien. Althans, ikzelf weet nu bijvoorbeeld dat de Kroptool aanmerkelijk efficiënter is te gebruiken dan zoals ik die tot nu toe (dagelijks) gebruikte.

Een erg interessante paragraaf gaat over fotoalbums en de vraag of je de foto’s daaruit moet halen of juist in zijn context zou moeten laten. De maker heeft tenslotte zijn of haar best gedaan om daar een samenhangend iets van te maken en alleen al daarom voegt dat bepaalde informatie toe. Daar staat tegenover dat veel (oude) albums niet zuurvrij zijn en daarom de foto’s die erin geplakt zijn zullen aantasten. Met de tips uit het boek ben je beter in staat om daar een afgewogen keuze in te maken voor jouw specifieke albums. De bijbehorende video’s laat diverse methodes zien waarop je pagina’s uit een album toch zo vlak mogelijk kunt fotograferen.

H8 Dia’s en transparanten digitaliseren


Ook hier start het hoofdstuk met een checklist. De voorbereidingen zijn namelijk (iets) anders dan bij foto’s en documenten. Over hoe je om kunt gaan met stof bijvoorbeeld.

H9 Zwart-wit negatieven digitaliseren


Het scannen van zwart-wit negatieven heeft overeenkomsten met het scannen van dia’s maar er zijn ook enkele belangrijke verschillen waaronder het omzetten van een negatief beeld naar een positief. Dit hoofdstuk gaat daar dieper op in.

H10 Kleurennegatieven digitaliseren

De strategie voor het digitaliseren van kleurennegatieven is hetzelfde als die van zwart-wit alleen het bewerken achteraf is een stuk lastiger, zeker vergeleken met scannersoftware. Dit hoofdstuk laat zien dat het echter mogelijk is om met Lightroom een goed resultaat te behalen maar het beschrijft ook een alternatieve workflow met Silverfast* die betere resultaten** kan opleveren maar wel minder efficiënt is, vooral wanneer je de hoogste kwaliteit via (lineaire) DNG bestanden nastreeft.

Van alle vier besproken media zijn kleurennegatieven het moeilijkst en het kan zijn dat de gewenste kwaliteit toch niet behaald wordt. Dan geeft het scannen van al je materiaal in ieder geval een mooi overzicht en toegang. Bepaald materiaal kun je uiteraard altijd nog met andere methodes digitaliseren (scanners) of dat laten doen door een commerciële dienst. Dit is vergelijkbaar met mijn eigen overwegingen toen ik begon met het digitaliseren van mijn collectie (zie evt m’n blog’s over het scannen van m’n negatieven en die van de dia’s).

* Silverfast is software gespecialiseerd voor het optimaal scannen van doorzichten als dia’s en negatieven

** Automatische kleurcorrectie voor kleurennegatieven en gezichtsherkenning (Lightroom herkent ml. geen gezichten van negatieve afbeeldingen)


H11 Afbeeldingen herstellen en verbeteren


In eerste instantie laat Peter zien hoe je snel eenvoudige correcties aanbrengt waarmee je veel foto’s in korte tijd kunt ‘behandelen’ zodat ze beoordeeld kunnen worden. Daarna laat hij zien hoe je specifieke problemen kunt oplossen zoals foto’s die door blootstelling aan daglicht verkleurd of vervaagd zijn.

Verder natuurlijk aandacht voor stof, (droog)vlekken en krassen.

Momentopnamen en virtuele kopieën lenen zich ervoor om verschillende bewerkingen van een foto te bewaren zonder dat je ‘echte’ dubbele bestanden krijgt.

Voor de verschillende soorten scans, foto’s, dia’s, zwart/wit- en kleurennegatieven laat het boek verschillende praktijkvoorbeelden zien om specifieke problemen voor die categorie op te lossen. Soms biedt Lightroom niet genoeg mogelijkheden en het boek beschrijft dan hoe je de afbeeldingen naar Photoshop kunt halen.

H12 Afbeeldingen ‘taggen’

Een van de voordelen van het digitaliseren van analoog materiaal is dat je er gemakkelijker informatie (metadata) aan toe kunt voegen. Dat maakt het mogelijk om zaken te classificeren en om foto’s eenvoudiger terug te vinden op persoon, locatie of gebeurtenis. Door hiermee bezig te zijn ontstaat bovendien meer kennis van de betreffende familieleden, hun onderlinge verhoudingen en de tijd waarin ze leefden. Vanuit een bepaald perspectief is dat natuurlijk heel waardevol.

Het toevoegen van deze gegevens kan heel arbeidsintensief zijn en Peter knipt het proces dan ook op in een logische volgorde, van algemeen naar specifiek en te beginnen met zaken die de meeste waarde toevoegen.

Peter adviseert ook om de foto’s te classificeren t.b.v. presentatie op een bepaald moment. Omdat ook de achterkant van foto’s is gefotografeerd en randen van dia’s, enveloppen of andere verpakkingen met tekst wil je niet dat die in diashows tevoorschijn komen. Ook wanneer je een foto naar Photoshop hebt gebracht om hem verder te bewerken is er een duplicaat ontstaan welke je waarschijnlijk wilt tonen en niet het RAW bestand waar die vanaf is geleid. Door deze bestanden consistent te labelen kun je daar later gemakkelijk onderscheid in aanbrengen ten behoeve van bijvoorbeeld diashows. Het boek beschrijft hiervoor een methode met kleurlabels.

Ook de methode om een hiërarchische trefwoordenset op te bouwen is praktisch van aard. Door te kijken naar de keuzes die Peter maakt helpt dit bij het maken van je eigen keuzes. Voor bijvoorbeeld locaties en mensen. Verder wordt nog uitgelegd hoe je gebruik kunt maken van slimme verzamelingen om de status van al het (tagging) werk bij te houden, vooral van de foto’s die nog ‘behandeld’ moeten worden.

Ook gaat het hoofdstuk (niet al te diep) in op het waarderen van de foto’s met behulp van sterren (0 t/m/ 5). De andere DAM boeken behandelen dit deel veel uitgebreider maar het is voldoende voor deze context.

Verder worden er een aantal technieken besproken om gemakkelijker informatie toe te voegen aan foto’s zoals met OCR (software die tekst op een foto kan omzetten in ‘echte’ tekst welke vervolgens doorzoekbaar is).

Tenslotte worden er verschillende soorten rechten besproken zoals die op foto’s kunnen rusten en hoe je Lightroom kunt gebruiken dit te managen.

H13 Beheren, creëren en delen

Dit hoofdstuk gaat in hoe je (gedeeltes van) de nieuwe collectie deelt met anderen of er met familie aan kunt samenwerken en hoe je nieuwe verhalen kunt creëren. Dit kan met behulp van print (foto’s, albums e.d.) of digitaal zoals dia shows en on-line services. Van de services die worden besproken; SmugMug, Photoshelter Libris en Lightroom Mobile worden de eerste twee volgens mij in Nederland niet zo veel gebruikt. De manier waarop je foto’s op dit soort sites publiceert vertoont echter een grote overeenkomst. Veel sites hebben bovendien integratiemogelijkheden met Lightroom.

Peter verwacht echter steeds meer van Lightroom web / mobile en inderdaad is de integratie daar nu al erg goed. Een nieuwe optie waar het boek nog niet over schrijft is dat anderen nu ook met je kunnen samenwerken aan online foto’s zonder dat ze een Adobe ID hoeven te hebben. Sinds kort (19 juli 2017) kan dit namelijk ook via een Facebook of Google ID. Hierdoor is het voor veel mensen laagdrempeliger geworden om het te gaan gebruiken.

Mooi hoe het boek eindigt met een privéproject van Peter waarin hij allereerst het resultaat laat zien, een diashow die het verhaal vertelt van een familievriendschap over vier generaties. Daarna laat hij zien hoe hij daarvoor de technieken heeft gebruikt die eerder in het boek zijn beschreven.

Extra resources

Vanuit de meeste hoofdstukken wordt nog verwezen naar extra (online) resources die ook zonder het boek toegankelijk zijn. Zonder de context van het boek wellicht niet altijd even bruikbaar maar neem vooral even een kijkje om een indruk te krijgen van de materie:




Dus mocht je geïnteresseerd zijn in de materie waarover het in dit boek gaat neem dan vooral hier alvast even een kijkje: https://thedambook.com/resources/

Conclusie

In eerste instantie vroeg ik me af waarom er aparte hoofdstukken nodig waren voor het scannen van foto’s, dia’s, zwart-wit- en kleurennegatieven (Hoofdstuk 7, 8, 9 en 10). Dit omdat er best wat overlap in workflow is en dat aspect valt als eerste op. Echter zijn het de verschillen die het onderscheid rechtvaardigen. Vooral wanneer je het boek als naslagwerk wilt raadplegen voorafgaand aan een scanklus dan hoef je alleen maar te focussen op het betreffende hoofdstuk, handig.

Het boek gaat grondig in op alle aspecten die je tegenkomt wanneer je je collectie gaat digitaliseren en daarom waardevol voor iedere particulier of organisatie die voor een dergelijke klus staat. Het helpt je niet alleen met de keuzes en voorbereidingen daarvoor maar geeft ook talloze praktijktips voor de concreet uit te voeren werkzaamheden. Toen ikzelf voor een dergelijke klus stond heb ik heel veel zelf moeten uitvinden over de besproken onderwerpen, ik had dit boek er toen zeker graag bij willen hebben!

De afwisseling tussen tekst en video geeft een mooie balans en het digitale concept zorgt ervoor dat je snel weer toegang hebt tot een specifiek onderwerp wanneer nodig door te zoeken op trefwoord.

Het boek kost 35,- dollar en is verkrijgbaar op Amazon of rechtstreeks bij Peter in zijn bookshop.


Aanvulling dd 28 aug 2017: De nieuwe Nikon D850 blijkt een optie te hebben om gescande negatieven meteen naar postieven om te zetten (link). Dit maakt de hele exercitie een stuk gemakkelijker.

vrijdag 14 juli 2017

Publieke versus privé metadata bij foto’s


Eerder schreef ik al eens over zowel de gevaren van metadata als de voordelen (hier en hier) van meta data bij foto's. 
Je moet er dus bewust mee omgaan om er optimaal gebruik van te kunnen maken (Voor wie eerst wil weten waar het over gaat met ‘metadata’ adviseer ik om dit artikel te lezen).

In bepaalde gevallen wil je dat metagegevens juist onderdeel van je foto’s worden zodat de informatie  overal beschikbaar is daar waar de foto gebruikt wordt. Copyright en/of contactinformatie bijvoorbeeld!

Andere informatie echter wil je waarschijnlijk liever privé houden zoals de GPS coördinaten van je huis... 
Ook de informatie die je om organisatorische redenen aan je foto’s hebt toegevoegd zul je meestal niet willen niet onthullen, hetzelfde geldt voor de klantspecifieke zaken of hoe je de foto gemaakt hebt. Ik gebruik hier Lightroom voor.

Lightroom
Er zijn diverse manier om metadata privé te houden met behulp va Lightroom.

Lighroomdatabase
Allereerst, ALLES wat je in Lightroom doet met een foto (dus ook het aanpassen van metadata) blijft in eerste instantie in de database van Lightroom (Catalogus). De oorspronkelijk foto op je harde schijf verandert dus niet.

Metadata als titel, beschrijving en trefwoorden zijn in principe dus al privé, tenzij.

Afgeleide bestanden
Wil je een foto gebruiken voor bijvoorbeeld een website dan moet je die vanuit Lightroom eerst ‘exporteren’. Op dat moment heb je de keuze of je metadata wilt meegeven aan deze (nieuwe, afgeleide) foto en welke:


Verzamelingen, Slimme verzamelingen en verzamelingensets
Een van de manieren om je foto’s te organiseren binnen Lightroom is met verzamelingen, slimme verzamelingen en verzamelingensets. Over wat dit precies zijn en hoe het werkt ga ik in dit artikel verder niet in maar in het kort is dit een (beter) alternatief voor het organiseren van je foto's met folders (mappen):


Informatie over bijvoorbeeld klanten of wat je gedaan hebt kun hier prima in kwijt. Wanneer je een foto exporteert (zie hierboven) komt deze informatie NIETmee naar het afgeleide bestand maar blijft achter in Lightroom. Daarmee lenen verzamelingen, slimme verzamelingen en verzamelingensets zich prima voor het onderbrengen van privé informatie.

Hiërarchische trefwoorden
Een andere manier om je foto’s te organiseren is met trefwoorden en hiërarchische trefwoorden zoals in onderstaand voorbeeld met locaties:



Een dergelijke hiërarchie wordt ook vaak gebruikt voor klanten/opdrachten/sessies/

In tegenstelling tot verzamelingen kunnen trefwoorden wel in de export mee worden genomen naar de afgeleide bestanden. Zelfs de hiërarchie kan daarin worden gehandhaafd door die optie in het exportmenu aan te vinken:

Dus ondanks dat het een expliciete keuze moet zijn om deze data te exporteren en bovendien dit in het verleden niet altijd goed ging is er toch een risico dat op een bepaald moment ongewenste informatie aan een foto wordt toegevoegd en wordt gedistribueerd.

Big Note plug-in

Dit is een gratis plug-in van John Beardsworth die een extra veld toevoegt aan het meta-data-paneel van Lightroom. In dit veld kun je allerhande notities toevoegen aan je foto’s:


Alle informatie die je aan de Big Note veld toevoegt wordt alleen opgeslagen in de Lightroom database. Het wordt nooit weggeschreven naar het bestand zelf of als XMP sidecar bestand. Het veld kan ook niet  geëxporteerd worden dus ook niet per ongeluk.

Dit maakt het Big note veld ideaal om privé aantekeningen over een foto of een shoot bij te houden: de manier waarop je een klant het beste kan benaderen, (afwijkende) financiële afspraken, je set-up, etc.

Het Big note veld kan bovendien gebruikt worden in slimme verzamelingen.

Zoals gezegd, de plug-in kan gratis gebruitk worden en kan hier worden gedownload: http://www.lightroomsolutions.com/plug-ins/big-note/